گروه 4جامعهشناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم
بسمه تعالی
چکیدة مقاله «رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی»(نوشتة یوسف اباذری/ ارغنون/18/ پاییز 1380)
رولان بارت عناصر فرهنگی را بدین جهت اسطوره می نامد که اسطوره نوعی گفتار است و پیامی را می رساند. از نظر بارت، در زمانة ما همه چیز می تواند به اسطوره، یعنی رساننده پیام مبدل شود. به نظر او اسطوره ها پیام مخدوش و تحریف شده را برای مردم میرساند؛ آن چه که تاریخی و فرهنگی است به صورت طبیعی و بدیهی نشان میدهد. بنا بر این، به پیامی مخدوش نیز اسطوره گفته می شود. وظیفة اسطوره شناس این است که با تحلیل نشانه شناسی، این تحریف را آشکار کند و به تعبیر دیگر، ایدئولوژیک بودن زبان تودة را نقد کند.
نشانه شناسی(semiology): سوسور معتقد بود که علم نشانه شناسی باید به تحقیق در بارة نشانه در هر جای که وجود داشته باشد (کل فرهنگ بشری) بپردازد. بارت کار خود را بر تقسیم بندی دوگانه سوسور میان دال و مدلول که جمع هر دو نشانه نامیده می شود استوار ساخت وگفت که نشانه شناسی می بایست به تحقیق در بارة نمودگارهای جمعی بپردازد. سوسور تأکید میکرد که رابطه دال و مدلول دل بخواهی و قرار دادی است و هیچ ضرورت طبیعی و جود ندارد. بر همین اساس بود که بارت معتقد شد دلالت اولیة یک واژه می تواند به دلالت ثانویه تبدیل شود و در این سطح دلالت (دلالت ثانویه) است که اسطوره به وجود میآید. از آن جا که نشانه اختصاص به زبان ندارد، هر چیزی می تواند نشانه باشد و بر همین اساس میتواند به دال نظام مرتبة دوم تبدیل شود و مبنای تولید اسطوره قرار بگیرد.